Wada wrodzona serca pojawia się u dzieci z różnych przyczyn. Jeśli w rodzinie występowały wrodzone choroby serca, to prawdopodobieństwo wystąpienia wady u dziecka jest większe. Rzeczywiste i bezpośrednie przyczyny nie zostały jeszcze dokładnie ustalone, wiadomo jednak, że wpływ mają m.in. zanieczyszczenia, leki, które przyjmuje matka, choroby takie, jak cukrzyca, a nawet drobne infekcje. Wpływ czynników jest największy między 3 a 8 tygodniem życia płodu, kiedy formują się wszystkie narządy wewnętrzne, m.in. serce. Właśnie wtedy powstają wady. Dlatego warto zwracać uwagę na otoczenie matki, przyjmowane przez nią leki i nie bagatelizować infekcji. W tym czasie zalecane jest także stosowanie kwasu foliowego, który ma wpływ na formujące się narządy wewnętrzne dziecka.

Zalecane jest, by w trakcie tych pierwszych tygodni ciąży kontrolować rozwój płodu poprzez badania prenatalne. Badanie umożliwia rozpoznanie czy dziecko jest zdrowe – a jeśli nie, pomaga wykryć rodzaj wady czy choroby. Dokładna diagnoza pozwala na przeprowadzenie leczenia od razu po narodzinach dziecka, a często nawet jeszcze wtedy, gdy dziecko jest w łonie matki. Dzięki temu szanse na udane leczenie znacząco rosną. Wykonanie badań pomaga także przygotować się rodzicom – wiedzą już czy poród powinien odbyć się w specjalistycznym ośrodku, mogą także zastanowić się nad przyszłością dziecka i nastawić psychicznie na czekające ich trudności.

Warto wiedzieć, że niektóre wrodzone wady serca mogą być łagodne i ustąpić w pierwszym roku życia. Do takich wad zalicza się m.in. ubytek w przegrodzie między komorami serca oraz otwarty przewód tętniczy Botala. Zdarza się także, że wykryte wady serca są tak naprawdę pozostałością okresu płodowego. Rodzice po urodzeniu dziecka powinni je obserwować – pod kątem wystąpienia wady serca.
Widoczne objawy to zasinienia w okolicy ust i paznokci, duszności, szmery w klatce piersiowej oraz zbyt mała waga dziecka. Gdy takie symptomy zostaną zaobserwowane, należy niezwłocznie zgłosić się z dzieckiem do lekarza pediatry. Podejrzenie wrodzonej wady serca powinno być dokładnie zdiagnozowane przez lekarza, gdyż albo może zostać wykluczone, albo - w przypadku potwierdzenia jej wystąpienia - umożliwia podjęcie odpowiedniego leczenia.

Obecnie, dzięki postępowi w dziedzinie kardiochirurgii możliwe jest uratowanie dzieci z bardzo złożonymi wadami serca. Powodzenie interwencji chirurgicznych w dużym stopniu zależy od tego, w jakim okresie rozwoju dziecka wada została zdiagnozowana – im wcześniej, tym lepiej! Ważny jest także wybór specjalistycznego ośrodka.

– Polska należy do liderów w zakresie kardiochirurgii dziecięcej na świecie – stwierdza Katarzyna Parafianowicz z Fundacji Serce Dziecka im. Diny Radziwiłłowej, która wspiera dzieci z wadą serca i ich rodziców. – Zdarzają się jednak sytuacje, gdy uratowanie dziecka staje się niemożliwe, a lekarze niejako ‘zderzają się’ z rzeczywistością: biurokracją czy brakiem często drobnych sum na zakup potrzebnego sprzętu do ratowania życia dzieci. W Polsce mamy znakomitych lekarzy – trzeba tylko wykorzystać nasz potencjał. Fundacja stara się pokazywać ten problem szerzej, zainteresować nim ludzi po to, by możliwa była zmiana na lepsze. Dzięki temu coraz więcej dzieci z wrodzoną wadą serca będzie miało szansę na zdrowe, normalne życie – dodaje Katarzyna Parafianowicz.

Warto wiedzieć, że dziecko z wadą serca może żyć tak samo, jak inne dzieci. Oczywiście, jest to warunkowane rodzajem wady i stanem dziecka, ale w znaczącej większości przypadków odpowiednie leczenie pozwala na aktywność fizyczną dziecka. Zdecydowanie należy zachęcać do ruchu po to, aby organizm prawidłowo się rozwijał. Jak zauważa Katarzyna Parafianowicz z Fundacji Serce Dziecka - dzieci, którym pomagamy, po rehabilitacji wracają do zdrowia i mogą uprawiać sport. Zalecamy wręcz by nie ograniczać rozwoju dziecka – jeśli nie ma poważnych przeciwwskazań, niech bawi się z innymi dziećmi, uczy i prowadzi normalne życie. Dzięki temu przeżyje w radości dzieciństwo, a jednocześnie będzie przecież bacznie obserwowane i otaczane troską przez rodziców.